Op 15 februari 2024 presenteerde bureau Companen cijfers over de ontwikkeling van het aantal huishoudens aan de raad. Deze presentatie moest ons doen geloven dat we moeten bouwen op bollenvelden. Maar laten we pagina 10 van de presentatie eens goed bekijken. Dan komen we tot een heel andere conclusie. In Hillegom wordt niet bijgebouwd vanwege een tekort aan woningen, maar vanwege de wens om te groeien.
‘Steeds meer huishoudens, dus bijbouwen’
In de presentatie gegeven door de heer Bram Klouwen, algemeen directeur van Companen, kwam deze diagram voorbij. Maar wat vertelt deze diagram ons eigenlijk. Eigenlijk niets, want niemand kan dit plaatje op het oog doorgronden. Zeker niet in een beperkt aantal seconden. Het overzicht suggereert slechts één ding: ‘oei meer huishoudens, dus bijbouwen’. Maar schijn bedriegt.
30 groene staven op een rij
We zien dat het aantal huishoudens gesplitst is in zes verschillende categorieën:
• de eerste 5 categorieën betreft 1-2 persoonshuishoudens in verschillende leeftijdsklassen, de 6e categorie betreft huishoudens met kinderen;
• voor elke categorie is met een vijftal staven inzichtelijk gemaakt hoe het aantal huishoudens zich ontwikkelt in tijd: elke tint groen vertegenwoordigt een jaartal. De staafhoogte geeft het aantal huishoudens aan waar behoefte aan is.
Op het oog een nietszeggend plaatje…, maar in het plaatje zit veel informatie verborgen
>>> Om antwoord te krijgen op de vraag of er wel of geen flexwoningen op bollenvelden nodig zijn, zoomen we uitsluitend in op periode 2025 richting 2030. Daarvóór is verleden tijd. Daarná hoeft er volgens de gemeente aanzienlijk minder bijgebouwd te worden en komen er diverse locaties beschikbaar, zoals locatie Draka nabij het centrum van Hillegom.
>>> Uit het plaatje kun je geen conclusies trekken. We kunnen wel conclusies trekken als we er een tabel van maken. Dat hebben we gedaan. We hebben de diagram sterk uitvergroot en vervolgens het aantal huishoudens dat elke staaf vertegenwoordigt afgelezen. Hoewel de cijfers slechts een indicatie zijn ontstaan er nu interessante inzichten.
Wat komen we nu te weten?
• In de periode 2025-2030 neemt volgens adviesbureau Companen het totaal aantal huishoudens in Hillegom toe met ca. 390. Ofwel met ca. 78 per jaar. Ten opzichte van de ruim 10.000 woningen die er al zijn een behapbare toename van ca. 0,8% per jaar.
• Het aantal 1-2 p. huishoudens voor mensen onder de 65 jaar neemt in 5 jaar tijd met 170 af (waarvan de groep 1-2 p. huishoudens tot 35 jaar met 120 ofwel met 12%! ). Daarentegen neemt het aantal 1-2 p. huishoudens boven de 65 jaar juist toe met 470, ofwel 14%.
• Het aantal huishoudens met kinderen (gezinnen) neemt licht toe met 90 / 5 ofwel 18 woningen per jaar.
Uit andere informatie weten we:
– dat jaarlijks in Hillegom ca. 200 kinderen geboren worden en ca. 200 mensen overlijden;
– dat in Hillegom net als in de rest van Nederland te weinig kinderen geboren worden om de bevolking op peil te houden.
Wat is hier nu eigenlijk aan de hand?
- Hillegom ontgroent.
Het aantal Hillegomse jongeren is relatief gering. In heel Hillegom zijn nog geen 1.000 1-2 p. huishoudens tot 35 jr. en dit aantal neemt de komende jaren volgens Companen zelfs af naar 850 huishoudens.
Oorzaak: een toenemende groep jongeren die in Hillegom is geboren vertrekt naar steden. Niet vanwege een krapte op de Hillegomse woningmarkt, maar omdat het in steden meer bruist. In Hillegom is zoals in elke markt enige krapte, maar die krapte staat in geen verhouding tot de krapte in grote steden.
Adviesbureau Companen toont met de diagram dus aan dat er onmogelijk 900 jongeren kunnen zijn die dringend op zoek zijn naar een woning in Hillegom. - Hillegom vergrijst. (nog maar een jaartje of 10)
Net als in de rest van Nederland is er sprake van een dubbele vergrijzing. Dat wil zeggen: van ouderen zijn er relatief veel, als gevolg van de grote gezinnen van weleer, en deze ouderen worden doorgaans ouder dan hun ouders. Maar het goede nieuws is: zij hebben al een woning. Vaak zijn dit de woningen waar zij woonden met een gezin. Zo lang deze ouderen gezond zijn blijven zij bij voorkeur wonen waar zij wonen. Volgens de informatie van Companen lijkt er van alles aan de hand, maar in de praktijk is er niets aan de hand. Ouderen schuiven als gevolg van het verstrijken van tijd geruisloos door van de ene categorie, naar de andere.
Zodra alle kinderen uit huis zijn bijvoorbeeld, verschuiven ouderen uit de groep ‘categorie gezin ‘ naar de ‘categorie 1-2 p. hh 55-65’. En mensen die 65 worden verschuiven automatisch van de ‘categorie 1-2 p. hh 55-65’ naar de ‘categorie 1-2 p. hh 65-75’, etc.
Omstreeks 2035 keert het tij: de vergrijzing vlakt af. Dat is ook te zien aan de diagram: de ‘categorie 1-2 p. hh 65-75’ zet in 2040 een daling in. (de eerste generatie kinderen uit ‘kleinere gezinnen’, geboren in de jaren zestig, gaat dan de ‘categorie 1-2 p. hh 65-75 domineren) - Hillegom verdunt.
Het aantal huishoudens groeit relatief sneller dan de bevolking. Oorzaak: we zijn de afgelopen vijftig jaren steeds ruimer gaan wonen, niet alleen in Hillegom, maar in heel Nederland. Steeds meer jongeren wonen graag alleen, gezinnen splitsen zich vaker op. Ouderen blijven achter in hun gezinswoning. Tweeverdieners en yuppen kopen grotere huizen.
Als gevolg van de welvaart zijn we met z’n allen dus gemiddeld steeds ruimer gaan wonen. De cruciale vraag hierbij is: in hoeverre laten we de trend ‘ruimer wonen’ ten koste gaan van open ruimte. Elke keer een stukje open ruimte claimen is op den duur de hele open ruimte claimen. - Hillegom krimpt.
Er worden jaarlijks ongeveer evenveel kinderen geboren als dat er mensen overlijden. Dit suggereert dat de bevolking qua omvang ongeveer gelijk blijft.
De realiteit is echter dat jaarlijks veel te weinig kinderen geboren worden om de bevolking op peil te houden. Het aantal geboorten per 1.000 inwoners daalde in de periode 1990-2023 in Hillegom van 14,5 naar 9,8 (CBS). Deze ontwikkeling wordt vooral verbloemd door twee factoren: het aantal ouderen dat voorlopig nog even blijft toenemen als gevolg van de dubbele vergrijzing + de mensen die bewust van buiten worden aangetrokken om de krimp te compenseren.
Als we niet naar de cijfers kijken, maar naar buiten, dan wordt de krimp ook verbloemd door de voortdurende woningbouw. Hierdoor hebben we niet door dat de we te maken hebben met een samenleving waarbij het aantal kinderen procentueel voortdurend afneemt.
Vooral dorpen waar veel jongeren ook nog eens vertrekken, hebben last van afnemende aanwas van de bevolking (dus krimp). - Hillegom groeit.
Hoe kan het dat het aantal gezinnen toeneemt terwijl het aantal jongeren afneemt? Afgezien van de trend ‘gebroken gezinnen’ komt dit vooral door migratie. In Hillegom wordt al lange tijd ’te veel’ bijgebouwd om mensen van buiten aan te trekken en om daarmee het dalende aantal gezinnen te compenseren. Door alle nieuwbouw verhuisden veel mensen ‘van buiten’ naar Hillegom en zo tracht de gemeente het aantal geboorten de laatste 20 jaar min of meer constant te houden.
Samengevat
Er zijn in Hillegom allerlei ontwikkelingen gaande, met als resultaat een geringe toename van huishoudens.
Als in Hillegom 78 woningen per jaar worden toegevoegd is dat volgens bureau Companen voldoende om de Hillegomse bevolking van woningen te voorzien (zie tabel).
Het ligt in de planning om in de periode 2026 tot en met 2030 maar liefst 1.000 woningen toe te voegen, dus jaarlijks 200 woningen (hierbij is het plan van de flexwoningen nog niet meegerekend).
Dat zijn dus ca. 120 woningen meer per jaar dan de behoefte van de Hillegomse bevolking. En ca. 70 woningen per jaar meer dan de nationale woningbouwopgave van Hugo de Jonge.
Niets wijst er op dat er in Hillegom sprake is van een zorgelijke woningnood; er zijn in ieder geval geen 900 Hillegomse jongeren die dringend op zoek zijn naar een woning in Hillegom.
Bovengenoemde woningen zitten in de pijplijn: categorie sociaal ca. 30%; categorie ‘midden’ ca. 29%; categorie ‘vrije sector’ 26%. Van de categorie ‘nader in te vullen’ zal ook nog een deel gaan vallen in de categorie ‘sociaal’ en in de categorie ‘midden‘. Hiermee voldoet Hillegom ook aan de normen van de nationale woningbouwopgave (‘sociaal’ + ‘midden’ = 65% ‘betaalbaar’).
Hillegom bouwt zich suf.
Met deze informatie kunnen we onmogelijk vol blijven houden dat Hillegom last heeft van een tekort aan (betaalbare) woningen. Het werkelijke verhaal is dat Hillegom de komende jaren weer 1.000 woningen gaat toevoegen, kennelijk met het doel om te groeien richting 24.000 inwoners.
